Sarajevo na 9/11

Om acht uur in de ochtend vertrekt mijn trein vanaf het tweesporig perronnetje van Mostar. Ik hostelleerde op steenworp afstand van het treinstation waardoor ik mijn lichte kater van het toch wel zeer uitbundige drinkgelag van de vorige avond; me niet teveel parten speelt met de inmiddels al tot 31 graden opgelopen temperatuur.
Naast me op het perron staat een moslim gezin. Hij, de zo kenmerkende vlassige kinnebaard en verder lekker luchtig gekleed. Zij, onkreukbare bruine burka met nauwe gluurspleet waarin een dunne leesbril geprikt staat. Grijze handschoenen en twee gedweeen kinderen aan elke hand. De oudste dochter kijkt wijs de wereld in en haar jongere broertje blijft zeer aanhankelijk bij zijn moeder in de buurt. Met een schrille fluit kondigt de stoomtrein zijn komst aan. Het maar drie treinstellen tellende vervoer loopt snel vol en ik kan nog net de laatste zitplaats opeisen, maar heb wel een dikke valies tussen de benen, die mij flink de beenruimte ontneemt. Na een uur ben ik het zat een vraag de eigenaar of ik hem weg kan zetten in de gang, waar inmiddels meer ruimte is ontstaan. Bij het optillen verkijk ik me danig op het gewicht en moet alle zeilen bijzetten om geen slachtoffers te maken.

De naar later blijkt vijf uur durende tocht geeft mij goed de tijd om flink te vorderen in mijn inleesboek over Bosnie genaamd: “ Leven en sterven in Bosnie “ door Janine di Giovanni. Een Amerikaanse journaliste die door de Sunday Times naar Bosnie werd gestuurd toen het daar misging en daar de gehele drie jaar doorbracht met de burgers van Mostar, Sarajevo en Jajce. Zo leer ik uit het boek dat toen de oorlog uitbrak; 80% van de troepen en het oorlogsmaterieel van het voormalig Joegoslavie leger bestond uit en dus in handen was van: de Serviers. Kroatie kreeg en kocht en had al wapens van het Westen en de arme Bosniers hadden een wapenboycot te eerbiedigen, opgelegd door de VN. Het boek is soms zeer indrukwekkend; als beschreven wordt wat de beschietingen vanuit de bergen en heuvels onder de burgerbevolking van Sarajevo tot gevolg hadden. In drie jaar tijd vielen er 40.000 slachtoffers waaronder 4000 kinderen. Soms tenenkrommend om te lezen wat voor verschrikkelijk lankmoedige rol de media in dit conflict heeft gespeeld en onthutsend te lezen dat het uiteindelijk tien dagen duurde voor de Serviers stopten en zich terugtrokken uit het bezette Bosnie, na de eindelijk uitgevoerde en toegezegde bombardementen van de Verenigde Naties.

De coupe wordt af en toe gevuld met een vrolijk Oosters deuntje als de mobiel Ali af gaat. Ik zie hem geregeld zijn mini koran erbij pakken en wat schietgebedjes reciteren. Zijn vrouw geniet duidelijk van het tochtje en ik hoor geregeld lachen om het soms suffe gedrag van haar timide zoontje. De tocht voert door de bergen en gaan dan ook geregeld tunnel in en uit. Het maakt me een beetje gaar en ik kom ook superduf in Sarajevo aan.
Koop mijn kaartje voor de tram en vergeet af te stempelen; pak het intrigerende boek er weer bij en zie halverwege controleurs instappen. En wacht rustig af om ze te vertellen dat ik straal ben vergeten af te stempelen, maar wel een kaartje heb. De mevrouw blijkt een bekend overhemd te dragen. Het GVB logo staat er nog als nieuw op afgebeeld en zij vraagt of ik mijn paspoort wil laten zien. Bij overlegging wordt die gelijk ingenomen en ik wordt met twee ander rugzakkers van de tram afgeleid. Ik doe rustig mijn verhaal en de conductrice de hare. Op de achterkant van het kaartje staat ook in het Engels dat je moet afstempelen dus mijn boete is omgerekend 13 Euro en gelijk te betalen, als ik mijn paspoort terug wil. Shit dat is wel straf zaken doen hier en ik zie dat onderhandelen met deze wat oudere vrouw ging zin heeft want deze heeft wel vaker dit varkentje gewassen; dus kies eieren voor mijn geld en betaal de boete met mijn net toereikende Bosnische Marken.

Het hostel is er centraal gelegen en laat zich makkelijk traceren. Asim heet mij wat bars welkom over de intercom maar blijkt een schaap in wolfskleren. Ik boek gelijk voor de morgen erop een tour door de stad. We beginnen bij de Tunnel.
Deze tunnel blijkt na de afkondiging van de wapenboycot en het hermetisch afsluiten van de stad door de Serviers in vier maanden tijd te zijn gegraven. Hij is 800 meter lang en 1 meter 60 hoog en liep kaarsrecht onder het vliegveld door. Hierdoor was het mogelijk om elke dag 3000 mensen heen en weer te kunnen laten gaan zonder beschoten te worden. Mensen moesten minimaal 50 kg op hun rug meezeulen om de tunnel zo economisch mogelijk te benutten. De tour vervolgt zijn weg en midden in het centrum bezoeken we de plek waar Franz Ferdinand werd doodgeschoten. Dit werd de aanleiding voor de start van de eerste wereldoorlog. Ook zo’n oorlog waar mensen als kanonnenvlees werden gebruikt. Het bezoek aan het Olympisch museum brengt weer wat positiefs in onze hoofden. In 1984 werden hier de Winterspelen gehouden en Antonio Samaranch schetste dit bij de sluiting als; de best georganiseerde Winterspelen ooit. Ik hoor jullie denken: “ dat zegt hij altijd “ maar Antonio kwam tijdens de belegering in een tankwagen de bewoners een hart onder de riem steken. Denk daarom dat hij dat toen recht uit zijn hart zei. De mooie posters van alle spelen en de olympische kleding geven het museum een fleurige uitstraling. Dit tentoonstellingsgebouw is trouwens met Nederlandsch geld geholpen weer op te bouwen want ook dit gebouw ontkwam niet aan de Servische beschietingen. Na een bezoek in de bergen van de Olympische bobbaan en een rondleiding in origineel Bosnische villa, genieten we als groep nog van een heerlijke maaltijd met de kruidige worstjes in pita broodjes, die hier hoog aangeschreven staan. Het nachtleven blijkt ook zeer onderhoudend te zijn en na twee dagen stappen met mijn Belgische drinkebroeder Steffan neem ik de bus naar Dubrovnik.

Dubrovnik heeft een mooi ommuurde oude binnenstad. Luxe winkels afgewisseld met oude kerken en met diepe oplopende stegen met barretjes, kun je hier zeker een dag zoet zijn als je van winkelen en flaneren houdt. Ik hou het na een uur voorgezien en kies voor een strandstoel met een biertje en uitzicht over de haven aan de rustige kant van Dubro. De volgende ochtend de bus naar Korcula. Een eiland waar in de gidsen hoog over wordt opgegeven. Onderweg pikt de buschauffeur nog wat mosselen op bij een visser en we nemen vrij snel het pontje over. Op elk busstation staan Kroaten toeristen te werven voor hun pensionnetje. Ik ben meer van de hostels maar op dit soort eilanden ben je daar toch op aangewezen. Manu lijkt me een geschikte peer en hij biedt me; nadat ik hem heb verteld alleen een bed nodig te hebben zonder airco, de kamer van zijn zoon aan die inmiddels het huis heeft verlaten. De prijs van 8 euro komt mij zeer goed uit en hij blijkt ook nog een scooter voor weinig te willen verhuren dus ik geniet de volle twee dagen van het uitzicht bovenop de berg en het prachtige leven op dit schitterende eiland.
Om half een in de middag meert de grote veerboot aan; die me naar Reijka gaat varen. Een tocht die om zes in de ochtend zal eindigen. Het vullen en lossen van zo’n groot schip is altijd een spektakel vanjewelste. Mensen die zenuwachtig worden dat ze de boot missen, niet kunnen rijden over de smalle planken, de druktemakers van de boot zelf en economische toeristen die zoeken naar een goede slaapplaats om de nacht door te komen. Na een uur varen heeft iedereen zijn stek gevonden en kan het bakken beginnen. Op een supergroot achterdek en een prachtig uitzicht over de Dalmatische kust met daar achter een bijzonder mooie zonsondergang, geniet ik van mijn nog koude en licht mouserende Rukatac witte wijn. De volgende ochtend toch wat brak van de boot af en Reijka voelt een beetje kil aan en blijkt later niet de stad te zijn waar ik ook maar enig moois kan ontdekken. Een oude industriele havenstad met een grote Allee waar weinig verheffends in de etalage ligt. Een bustochtje naar het eiland Krk brengt me in een Duitse gezinnetjes kolonie und ich mag mir schnell aus den Fussen. Zadar is de plek waarvan ik terugvlieg en deze stad blijkt een verademing als je van alles wat wilt. Er is strand, mooie oude stad en haven, prachtige boulevard met getijdenorgel ( golfslag in pijpen maakt orgelgeluid ) en een bruisend nachtleven. Eilanden op een uur varen met heerlijke fietsroutes langs de kust met er tussenin slapende havendorpjes. De laatste vijf dagen breng ik hier hoofdzakelijk horizontaal door met op zijn tijd een ijskoud biertje inslaand bij de supermarkt; waar ze me die dagen al bij mijn voornaam kennen. Drie boeken en 100 km fietstocht verder check ik mij op een maandagochtend weer in om huiswaarts te keren. Met Ryanair op Weeze ditmaal. Vandaar kun je met de bus voor twee tientjes in Nijmegen komen. Ik heb geluk want ik krijg een lift tot Venray.

Het klimaat in de steden gezien vanaf Zadar tot aan het zuidelijke Dubrovnik is de hele periode ( 27/8 - 14/9 ) 28 plus celsius geweest. Weinig tot geen muggen, geen grote hotelketens, redelijk gunstige logeerprijzen en goedkoop levensonderhoud. Kortom een land om zeker terug te keren. De Engelsen hebben dit al wat langer in de peiling want die organiseren hun leukste en interessantste festivals al in dit land. Denk aan Outlook festival, Pertrocan Garden festival. http://www.clashmusic.com/live-review/outlook-festival-2011

Bosnie Herzagovina is een hoofdzakelijk moslimland in opbouw en heeft veel historische plekken met super aardige en behulpzame mensen. Helaas is 70% van het geld wat ze kregen voor de opbouw in jaszakken van regeringsleden verdwenen en ligt het land nog ver achter op de omliggende landen. En zoals Asim tegen mijn Belgische drinkebroeder zei: We kicked your ass in the qualifications; zijn ze sportief al heel goed op weg. Tussen twee haakjes: Bosnische bedrijven en instellingen worden door verscheidene Nederlanders geholpen en dat is iets waar we trots op mogen zijn.

Deze reis werd mede mogelijk gemaakt door mijn Karho rugtas, mijn Keen’s en Hawaianas en natuurlijk mijn onmisbare Rabopas